آیا ارث محاسبات پیچیده ای دارد؟

ارث و سرمایه متوفی با توجه به ترکیب وراث، با نسبت‌های مختلفی بین وراث، تقسیم می‌شود.(برای شناخت این سهم ها می توانید به وبلاگ ارث ، وبلاگ حقوق ثبت و دیگر منابع مراجعه کنید) قرآن بصورت فشرده بعضی از این قاعده‌ها را بصورت نسبت مشخص کرده است. مثلا 

 «در صورتی که متوفی بچه داشته باشد، به هریک از پدر ومادر یک‌ششم می‌رسد» . وجود و عدم بعضی از وراث موجب می‌شود مجموع این نسبت‌ها گاهی بیش و گاهی کمتر از واحد شود. اهل سنت درحالت اول راه «عول» و درحالت دوم راه «تعصیب» را پیش گرفته‌اند. تعصیب یعنی اختصاص دادن باقیمانده ترکه به خویشاوندان ذکور  که محاسبات پیچیده‌ای ندارد.

عول به این معناست که هر کدام از سهم‌داران ارث، بخاطر کمبود مال به نسبت، سهم کمتری ببرند.

مثال: اگر شخصی فوت کند که دارای همسر و پدر و مادر و دو دختر باشد، همسر باید یک هشتم را به ارث ببرد و پدر و مادر هر کدام یک ششم را به ارث ببرند و دو دختر دو سوم میراث به ارث ببرند. یعنی:

2/3+1/6+1/6+1/8=16/24+4/24+4/24+3/24=27/24

اهل سنت با  بزرگ کردن مخرج از 24 به 27 ، مقدار 3/24 اضافی را بین وراث به همان نسبت، توزیع می‌دهند.

اما فقهای امامیه چنین استدلال کرده‌اند که محال است خداوند سبحان در مالی «نصف و دوسوم» و یا چنین موارد تناقض‌آمیزی حکم دهد و معتقدند بستگان درجات متفاوتی دارند و نسبت همه تغییر نخواهد کرد بلکه این نقص به یک عده خاص وارد خواهد شد. یعنی ابتدا کسانی که اولویت دارند، نسبت خود را بر می‌دارند (مسجدسرایی، 1389). در واقع آنجا که قرآن مطرح کرده که دختران، دو سوم میراث را به ارث می‌برند، حداکثر مقدار بهره‌ی آن‌ها از ارث مورد نظر است. بنابراین مسائل ارث صرفاً تناسب و نیز اولویت‌بندی است و پیچیده نیست.

تنها ارتقاء ریاضیاتی که می تواند انجام گیرد ضرب عدد در بردار است، به این صورت که سهم ها را بصورت یک چند تایی مرتب یعنی بردار چند بعدی در نظر بگیریم، مجموع مولفه ها که مجموع سهم ها است 1 (یعنی 100درصد) می شود.

مثلا فرض کنید در یک تقسیم بندی سهم ها بصورت 1/2 و 1/3 و 1/6 بوده و مقدار ارث 60 ملیون باشد. تقسیم ارث را می توان بصورت برداری نمایش داد.

(1/2 , 1/3 , 1/6) * 60 = (30 , 20 , 10)

البته این نمادگذاری، هیچ ساده سازی در محاسبات نمی کند و طبیعتا نمی تواند کاربرد پیدا کند.

پست های زیر را ببینید:

فرمول بندی و ترسیم توابع زکات

تابع خمس و تکنیک بسیار ساده برای محاسبه آن