چرا قبله همه مسجدها به سمت راست مایل است؟

روش دانشمندان گذشته برای بدست آوردن جهت قبله چیزی شبیه این روش بود:

با دقت در شکل بالا می توان پی برد که زاویه جهت قبله با جهت جنوب حدود 45 درجه است. اما امروزه متوجه شدند که نباید کره زمین را مسطح گرفت بلکه جهت قبله را باید با هندسه کروی محاسبه کرد. در هندسه کروی خطها بصورت مستقیم نیستند. در واقع 

 در هر سطح دو بعدی غیر مسطح خط بصورت کوتاه ترین مسیر ممکن برای اتصال دو نقطه تعریف می شود که به آنها ژئودزی می گویند.

بنابراین اگر از مکه چند هزار کیلومتر به سمت مشرق دور شویم، مکه دقیقا در طرف مغرب نخواهد بود. زیرا بهترین مسیر برای رسیدن به مکه، مسیری است که کمی به سمت شمال مایل است.

بخاطر همین ویژگی، تمام نقاطی که روی نیمکره شمالی زمین قرار دارند جهت قبله شان به سمت شمال انحراف دارد.

مثلا در شهر مشهد تفاوت این دو روش 9 درجه است. (با روش اول 45 درجه از جنوب به سمت غرب بدست می آید و با استفاده از روش دوم 54 درجه بدست می آید.) به خاطر همین نکته همه ی قبله های ایران به سمت راست انحراف پیدا کردند.

در شکل زیر جهت قبله را در چند نقطه جهان می بینید.

حال به سوال اصلی بر می گردیم. اگر در مشهد چهار طرف خانه ها دقیقا به چهار جهت شمال، جنوب، شرق و غرب ساخته شده باشند. جهت قبله آنقدر از طرف جنوب به سمت راست مایل می شود که بهتر است بگوییم «از غرب کمی به سمت چپ مایل است» (به سمت جنوب).

اما ساختمانها و به دنبال آن خیابانها به سمت قبله قدیمی طراحی شدند و اکثرا 5 تا 20 درجه به راست انحراف دارند.

در شکل زیر می بینید که اگرچه در مناطقی نظیر خیابان امام رضا و خیابان امام خمینی قبله به سمت راست مایل است. اما مناطقی نظیر کوهسنگی نیز وجود دارند که قبله آنها به سمت چپ مایل است.