ریاضیات قومی اسلامی - ایرانی

ریاضیات قومی اسلامی - ایرانی

تنها هسته فکری در ارتقاء و انتشار ریاضیات قومی اسلامی-ایرانی: ریاضیاتی مردمی، کاربردی، جذاب، ملموس و ...
ریاضیات قومی اسلامی - ایرانی

ریاضیات قومی اسلامی - ایرانی

تنها هسته فکری در ارتقاء و انتشار ریاضیات قومی اسلامی-ایرانی: ریاضیاتی مردمی، کاربردی، جذاب، ملموس و ...

برسی زاویه بین قبله و جهت حرم مطهر رضوی روی نقشه خراسان رضوی.

بردسکن 180 درجه و سرخس 20 درجه چرخش هنگام سلام دادن به ائمه دارند.

ساعت های خورشیدی

یکی از بزرگترین مصادیق ریاضیات قومی اسلامی در گذشته محاسبات نجومی برای طراحی ساعت‌های خورشیدی بوده است. در حال حاضر در کشور نیز، استفاده از این ساعت‌ها البته بیشتر با جنبه‌ی تزیینی-هنری و یادآوری تلاش‌های گذشتگان در نقاط شهرهای مختلف و مخصوصا در دانشگاه‌ها رواج یافته است.
این ساعت‌ها انواع مختلفی دارند، برخی ساده و ابتدایی و بعضی پیچیده‌تر (برای لحاظ کردن تغییرات فصلی) هستند. ویژگی مشترک آن‌ها لحاظ کردن عرض نقطه‌ی جغرافیایی آن منطقه در زاویه بین خط شاخص و افق، برای قرار دادن شاخص بطور تقریبا عمود روبروی خورشید است. تصویر ساعت آفتابی مراغه (با توانایی مشخص کردن تقریبی ایام سال) در «شکل الف» و ساعت آفتابی دانشگاه دامغان (بزرگترین ساعت آفتابی خاورمیانه در دانشگاه آزاد اسلامی دامغان با خطای کمتر از 3 دقیقه) در «شکل ب» آمده است.


به نظر می‌رسد برای یک دانش‌آموز دبیرستانی فهم علت ویژگی اصلی ساعت‌ها یعنی زاویه خط شاخص با افق ساده باشد، اما دیگر محاسبات آن احتمالا برای آن‌ها بسیار سنگین است زیرا نیاز به مقدمات آن در یک برنامه درسی مشخص دارد (نظیر هندسه فضایی و کروی، آشنایی با ابزار آلات مخصوص آن). اما به نظر می‌آید وجود یک ساعت خورشیدی در محوطه‌ی هر دبیرستان، حداقل بصورت ساخته شده توسط خود دانش‌آموزان، خالی از لطف نیست. همچنین دانش‌آموزان می‌توانند با ثبت حرکت سایه یک شاخص بلند نظیر پرچم موجود در محوطه‌ی مدرسه در طول روز و تکرار آن در ابتدای هر ماه حرکت خورشید را بطور تجربی و با دقت بالا مورد بررسی قرار بدهند. بلند بودن طول شاخص و حرکت نسبتاً محسوس سایه، شاید برای بعضی از دانش‌آموز این سوال را به وجود آورد که سرعت حرکت شاخص را چگونه می‌تواند از طریق محاسبات ریاضی بدست آورد، سوالی که مخصوصا در نزدیکی‌های غروب برای یک دانش‌آموز کنجکاو می‌تواند وسوسه کننده باشد.