ریاضیات قومی اسلامی - ایرانی

ریاضیات قومی اسلامی - ایرانی

تنها هسته فکری در ارتقاء و انتشار ریاضیات قومی اسلامی-ایرانی: ریاضیاتی مردمی، کاربردی، جذاب، ملموس و ...
ریاضیات قومی اسلامی - ایرانی

ریاضیات قومی اسلامی - ایرانی

تنها هسته فکری در ارتقاء و انتشار ریاضیات قومی اسلامی-ایرانی: ریاضیاتی مردمی، کاربردی، جذاب، ملموس و ...

ریاضی و آموزش ریاضی از نگاه اسلامی

با توجه به آیاتی نظیر «او کسی است که خورشید را روشنایی، و ماه را نور قرار داد؛ و برای آن منزلگاه‌‌هایی مقدّر کرد، تا عدد سال‌ها و حساب را بدانید؛ خداوند این را جز بحق نیافریده؛ او آیات (خود را) برای گروهی که اهل دانشند، شرح می‌‌دهد1» و «شب را براى آرامش و خورشید و ماه را وسیله حساب قرار داده ... 2» و «شب و روز را دو نشانه قرار دادیم ... تا شماره سال‌ها و حساب را بدانید...3» ، به نظر می‌رسد ترجمه و تفسیر معنای کلمه‌ی حساب، به حالت خاص آن یعنی حساب سن و سال، محدود کردن بیموردی است که حجتی برای آن وجود ندارد. در این آیه، حرکت منظم خورشید و ماه، نمونه‌ای از نظم موجود در خلقت، از سوی خدا است و نگارنده از این آیات نتیجه می‌گیرد سهم ریاضیاتی که از نظم موجود در طبیعت توسط انسان آموخته شده بسیار زیادتر از ریاضیاتی است که زاییده‌ی تفکر محض دانشمندان باشد و معتقد است که آن ریاضیات نیز، بصورت غیر مستقیم و بر پایه‌ی ریاضیات گرفته شده از طبیعت بنا شده است. یکی از نتایجی که نگارنده از این آیات برداشت می‌کند این است که یادگیری ریاضی از طبیعت توسط انسان، هم تکوینی است و هم تشریعی. یعنی نه تنها برای دانشمندان قرن‌های مختلف، این یادگیری بصورت تکوینی ایجاد شد، بلکه برای کودکان امروزی نیز باید بصورت آگاهانه و اختیاری و با برنامه‌ریزی بهتر همین فرآیند اجرا شود. در واقع با توجه به این که از سویی، تاریخ به عنوان میراثی از اندیشه‌ها، خلاقیت‌ها و روش‌های ریاضی دانان گذشته، الهام بخش برای تعلیم در ریاضیات مدرسه‌ای تا دانشگاهی است(علم الهدائی، 1388)؛ و از سویی قرآن نیز به عنوان ناقل اصیل‌ترین سنت‌های الهی در شکل‌گیری تاریخ، بیان می‌دارد که بررسی و رصد حرکت خورشید و ماه موجب رشد علم ریاضی در طول تاریخ شده است؛ می‌توان نتیجه گرفت که پدیده‌های طبیعی، به ویژه احتمالاً مسائل مربوط به حرکت زمین و ماه، برای یادگیری ریاضی با فطرت انسان سازگاری بیشتری دارند و بنابراین سوژه‌های مناسبی برای طراحی برنامه‌های درسی ریاضی می‌باشند.


[1]   آیه 5 یونس: «هُوَ الَّذِی جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیَاءً وَالْقَمَرَ ‌نُور‌اًوَقَدَّرَ‌هُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِینَ وَالْحِسَابَ،مَاخَلَقَ اللَّهُ ذَلِکَ إِلَّا بِالْحَقِّ،یُفَصِّلُ الْآیَاتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ».

[2]  آیه 96 انعام:«وَ جَعَلَ اللَّیْلَ سَکَنًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ حُسْبَانًا».

[3]  آیه 12 اسراء: «وَجَعَلْنَا اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ‌ آیَتَیْنِ فَمَحَوْنَا آیَةَ اللَّیْلِ وَجَعَلْنَا آیَةَ النَّهَارِ‌ مُبْصِرَ‌ةً لِّتَبْتَغُوا فَضْلًا مِّن رَّ‌بِّکُمْ وَلِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِینَ وَالْحِسَابَ وَکُلَّ شَیْءٍ فَصَّلْنَاهُ تَفْصِیلًا»