اصطلاح برنامه درسی پنهان برای اولین بار به وسیلهی جکسون (1968)، در کتاب «زندگی در کلاسهای درس» مطرح شد. از نظر او برنامه درسی پنهان اشاره به درسهایی دارد که دانشآموز از بودن در کلاس یاد میگیرد، مانند متانت و دست کشیدن از امیال و آرزوهای شخصی. برنامه درسی پنهان شامل مواردی است که از دید و مشاهدهی برنامهریزان و دستاندرکاران برنامه درسی نظام آموزشی پنهان است. اما بر فکر، عواطف و رفتار دانشآموزان اثر میگذارد و در اغلب موارد موثرتر از برنامهی درسی پیشبینی شده عمل میکند (ملکی1386؛ به نقل از ایزدی و همکاران، 1388). موارد زیر از عوامل موثر در شکلگیری برنامه درسی پنهان هستند:
الف) قوانین، مقررات، روشها و نظامهای مدیریت مدرسه که میتوان به کلاسهای مدرسه، گروهبندی دانشآموزان، شرایط آزمون برای فارغ التحصیلی، نمرهگذاری، نحوهی حضور در مدرسه، امکان تحرک در ساعات تفریح، محیط بستهی حیاط، سخنرانیها و ... اشاره کرد.
ب) جو اجتماعی مدرسه که آثار آن بسیار نافذ است. جو مدرسه ترکیبی از هنجارها، انتظارات و عقاید مشخص کنندهی نظام اجتماعی مدرسه است که به وسیلهی اعضای مدرسه ادراک میشود.
ج) تعامل معلم و دانشآموز: دانشآموزان در روابط مدرسهای دو زمینهی اساسی برای موفقیت را که عبارت است از مهارتهای کنشی متقابل شخصی (کمک کردن به سایرین و مشارکت) و مهارتهای مرتبط با تکالیف را در کلاس یاد میگیرند(ایزدی و همکاران، 1388).
با این که از نظر مردم، ریاضی یکی از موضوعات درسی است که مستقل از ارزشها میباشد، اما پژوهشهای اخیر نشان میدهد که تدریس و یادگیری ریاضی، بستر مناسبی برای ایجاد ارزشها در دانشآموزان است. برخی از محققان آموزش ریاضی معتقدند که درگیر شدن فرآیند یاددهی و یادگیری ریاضی با ارزشها در هر کلاس درس ریاضی، امری اجتناب ناپذیراست که در واقع جلوهای ازبرنامه درسی پنهان است(غلام آزاد، 1386)
به نظر میآید استفاده زیاد از علوم قومی کشور(های) دیگر، (استفاده از لغات بیگانه و اجبار به یادگرفتن نامهای دانشمندان کشورهای بیگانه و دانستن اتفاقات مربوط به آنها و...) تاثیر پنهان بسیار بالایی در شکل گیری غرب زدگی دارد. با آنکه تلاشهای بسیاری در این موضوع صورت گرفته است تا متون درسی از این موارد پاک شوند، به نظر میرسد کتب درسی، هنوز مبتلا به این مسئله است. در حلی که این مسئله میتواند معکوس باشد، یعنی استفاده از علوم قومی کشور خود، میتواند تاثیرات مثبتی به وجود آورد. به نظر میرسد اگر چنین مواردی در طراحی برنامه درسی مدنظر باشد، باز هم جزو برنامه درسی پنهان قرار خواهد گرفت؛ مثلا وقتی در تدریس ریاضی از ریاضیات قومی استفاده شود، معمولاً آنچه که در اهداف صریح میآید، بالا بردن تواناییهای ریاضی دانشآموزان است و بعید است که افتخار به میهن و افزایش اعتماد به نفس ملی بطور صریح برای دانشآموزان بیان شود.