محاسبه سن و بلوغ شرعی

محاسبه سن تقویمی بصورت دقیق اگرچه راحت است اما مشاهده می شود که خیلی از دانش آموزان آن را یاد ندارند. در این پست علاوه بر مرور روش محاسبه سن شمسی با تفریق تاریخ تولد از تاریخ شمسی روز، میخواهیم به موضوع بسیار مهم بدست آوردن سن تکلیف شرعی که با مبنای قمری محاسبه می شود بپردازیم.

محاسبه سن شمسی:

تفریق تاریخ دقیق تولد از تاریخ روز گاهی واقعا آسان است. مثلا اگر کسی متولد 20 مهر 1360 باشد سن امروز او با توجه به عملیات زیر 33 سال و 2 ماه(سی روزه) و 10 روز بدست می آید.

 

اما برای بعضی از حالات باید از روش قرض گرفتن استفاده کرد. مثلا اگر تاریخ تولد انقلاب اسلامی 22 بهمن 1357 است. سن شمسی انقلاب ما عبارت است از:

اگرچه خطای چند روزه برای خیلی ها اهمیتی ندارد اما برای دقت در محاسبه می توان توجه نمود که اگر از ماه برای روز میخواهیم قرض بگیریم باید بررسی کنیم آیا این ماه 30 روزه است یا 31 روزه!

محاسبه روز جشن تکلیف و روز بلوغ شرعی

میزان سن برای بلوغ شرعی را فرموده اند 9 سال تمام قمری برای دختران و 15 سال تمام قمری برای پسران.

با توجه به اینکه اکثر مردم ایران تاریخ تولد قمری خود را نمیدانند. روش دیگری برای محاسبه سن قمری ارائه میشود.

دختران: هر سال قمری با سال شمسی تقریبا 11 روز اختلاف دارد. بنابراین دخترانی که دقیقا 9 سال شمسی داشته باشند از 9 سال قمری آنها (بلوغ شرعی) 99 روز گذشته است. پس اگر تاریخ تولد در نیمه اول سال باشد کافیست 3 ماه و 6 روز کم کنیم و اگر در نیمه دوم سال باشد باید 3 ماه و 9 روز کم کنیم.

پسران نیز 165 روز قبل از 15 سالگی خود به بلوغ میرسند. یعنی 5 ماه و 15 روز زودتر از 15 سالگی شمسی. البته توجه داشته باشید که غیر از سن قمری 15 سال شرایط دیگری نیز برای بلوغ پسران وجود دارد که اکثر پسران طبق آن شرایط زود تر از سن 15 سالگی به بلوغ میرسند (بنابراین پسران موظف هستند چندین سال قبل این شرایط را در رساله های توضیح المسائل بخوانند تا حکم شرعی خود را بدانند.)

پ.ن: به نظر می آید مطالب بیان شده برای دوران 3 ابتدایی قابل فهم است. پس شایسته است یکی از برنامه های درسی ریاضی برای فرزندان مسلمان ایرانی این مفاهیم باشد. و از آموزش مفاهیم پیچیده و انتزاعی ای که تا دبیرستان نیاز به تکرار دارد کاسته شود

ختم اذا وقعت الواقعه و جمع دنباله های حسابی به مناسبت ایام ماه صفر

دوشنبه آینده یعنی تاریخ 3/9/1393 روز اول ماه (اول ماه صفر) است . بنا بر بعضی منابع (نظیر گنج های معنوی از رضا جاهد یا منبع اینترنتی) اگر دستور زیر را انجام دهید به حاجات خود ان شاء الله می رسید.

علامه مجلسی در زادالمعاد از حضرت سید سجاد علیه السلام روایت کرده است: "که فرمودند: چون اول ماه هر شهر به روز دوشنبه قرار گیرد، شروع به خواندن "اذا وقعت الواقعة" بنما تا 14 روز، روز اول یک بار و روز دوم دوبار تا چهارده بار این سوره را بخوان. خواندن این سوره بدین ترتیب موجب توسعه رزق و آسانی کارهای زندگی و حل مشکلات و اداء دیون و برای هر حاجتی مجرب است. علامه مجلسی می گوید مکرر تجربه شده و به نتیجه رسیده است." دعای ختم هر روز یک بار پس از خواندن سوره ها و دعای روزهای 5شنبه (چهارم و یازدهم) یک بار پس از خواندن سوره ها و دعای ختم خوانده شود. دانلود پی دی اف دعای ختم و دعای پنج شنبه

این دستور مخصوصا برای دانش آموزان و کسانی که در خواندن قرآن روان نیستند بسیار مناسب است و عمل به این دستور اثر بسیار زیادی در روان خوانی قرآن دارد.( زیرا ابتدا با تعداد کم و بعد با تعداد زیاد انجام می شود. بنده در دوران نوجوانی آن را تجربه کردم)

شاید علاقه مند باشید که بدانید دراین فرآیند 14 روزه ، چند بار سوره واقعه خوانده می شود؟ راه حل بسیار آسان است! برای جمع اعداد 1 تا 14 بهتر است عددهای 1 را با 14 جمع بزنیم(1+14=15) و 2 را با 13 (2+13=15) و 3 را با 12 (3+12=15) و به همین تا 7 را با 8 که جواب همگی 15 می شود بنابراین 7 تا 15 داریم که حاصل آنها می شود: 105

راستی! برای اینکه در تعداد خواندن این سوره دچار اشتباه نشوید استفاده از تاریخ آذرماه به شما کمک خواهد کرد... فرمول آن را به یاد دارید؟

(این تصویر متحرک در آینده با کمی تفاوت جایگزین خواهد شد.)

تبدیل تاریخ روز ماه محرم و صفر به آبان و آذر (و برعکس) در سال 1393

با توجه به اهمیتی که دین برای سالشمارهای مختلف برای یک مسلمان قائل است و مطرح کردیم، ایام محرم و صفر را فرصتی مغتنم بشمارید و از این مبحث ساده و جذاب ریاضیات اسلامی ایرانی غافل نشوید.

«برای تبدیل عدد ماه آبان به ماه محرم کافیست آن را منهای 3 کنید».

«برای تبدیل عدد ماه آذر به ماه صفر کافیست آن را منهای 2 کنید».

و برای تبدیل عدد ماه شعبان به خرداد آن را به اضافه 8 کنید.

مثال 25 آبان چندم محرم است؟ 22=3-25 پس 25 آبان مصادف با 22 محرم است.

مثال 20 صفر (اربعین) چندم آذر است؟ 22=2+20 پس 20 صفر مصادف با 22 آذر است.

الگوریتم معادل فرمول: اگر عدد صفر را g و عدد ماه آذر را d بنامیم داریم:

« 2-g=d »     و یا بطور معادل     « 2+d=g »

چگونه آهسته و پیوسته قرآن خواندن را با فرمولهای ماهیانه ادامه دهیم؟!

تا بحال چند بار تصمیم گرفته اید که از پایان این رمضان تا قبل از رمضان بعد (در مدت یک سال) یک(یا چند) دور قرآن را بصورت آهسته ولی پیوسته بخوانید ولی هر بار ناگهان فراموش کردید و این عزم از بین رفت؟! چه چیزی موجب میشود که یک جریان ساده و ممتد را دیگر ادامه ندهید؟ (البته برای کسب توفیق باید در شب قدر ناله بزنیم که خدا توفیقش رو بده، ثانیا مصمم باشیم و خودمونو ملزم کنیم که مثلا بعد نماز صیح بخونیم).

تا آخر پست با ما همراه باشید...

فرض کنیم که یک یا چند روز بخاطر کارهای مهمی مجبور شویم قرآن را نخوانیم. نکته مهم ابنجاست که باید قضای آن را بجا آوریم. مثلا اگه دو روز نخواندیم و قرار بوده روزانه دو صفحه بخوانیم، روز سوم خود را ملزم کنیم که 6 صفحه بخوانیم. این فشار انباشتگی نوعی جریمه محسوب میشود. البته جلو جلو خوندن این اراده پیوستگی رو تنظیم نمیکند.

ممکن است عده ای اعتراض کنند که روزانه یک آیه+یک حدیث از بحار الانوار+یک خطبه از نهج البلاغه+یک صفحه از کتاب مطهری+یک صفحه از سرالصلاه خمینی+یک صفحه تفسیر نمونه مکارم+یک نشریه حزب اللهی+.... خواندن خیلی مسخره است(مطالعه نباید آنقدر پراکنده و کوتاه و تکه تکه باشد که مفاهیم ابتر بماند. برای یادگیری باید منظم و تخصصی و عاقلانه عمل کرد.) در پاسخ باید گفت تلاوت قرآن(+تذکر به معانی آن) چیزی متفاوت با یادگیری معارف دینی است: تلاوت، تلاوت است.

قرآنی که در تصویر می بینید با ایده یک ختم قرآن در یک سال تنظیم شده است.
 

توضیح عکس: این قرآن 365 صفحه دارد که در پایان هر صفحه مانند قرآن عثمان طاها، آیه مربوطه تمام می شود (تا تلاوت ناقص نباشد) 12 خط نشان آبی صفحات را به 12 ماه تقسیم کرده است تا مشخص شود که هر ماه باید کدام صفحات را خواند. صفحه ای که مشاهده میکنید مربوط به آخرین روز بهمن ماه است.

 فرض کنید کسی تصمیم بگیرد روزانه از ابتدای فروردین یک صفحه بخواند. اگر بخواهد این عزم ادامه دار باشد هرگاه به هر دلیلی چند روز صفحات مربوطه را نخوانده باید آن روزها را قضا کند و به سرعت خود را به صفحه ای که باید، برساند. مثلا خط نشان میگوید تا صفحه 10 مرداد خوانده شده اما امروز 22 مرداد است! پس باید خود را ملزم کند که هرچه سریعتر به صفحه 22 مرداد برسد. بدیهی است که صفحه بندی صرفا بصورت تاریخ (مثلا بجای صفحه ی 33 بنویسند 2 اردیبهشت!!) شاید وهن به نظر برسد اما اگر هر دو صفحه بندی وجود داشته باشد احتمالا ایرادی نخواهد داشت.

پیشنهاد اصلی من(برای قرآن عثمان طاها که دارای 604 صفحه است.)

اگر از 21 مرداد روزی 2 صفحه قرآن بخوانید، هر 10روز 1 جزء و در 20 خرداد 94 (قبل از رمضان) یک ختم خواهید داشت.

نکته مهم این است که اگر عقب افتاید خود را برسانید! بنابراین باید هر ماه بدانید وظیفه تان کدام سه جزء است. دو فرمول ساده زیر میتواند در این راه به شما کمک بسیار زیادی بکند! (همانطور که میدانید هر جزء 20صفحه است)
1- فرمول کلی(سالیانه): فقط کافیست هر ماه 5 را از m کم کنید و جواب را ضرب در 3 کنید. 3*(m-5) این عدد و عدد قبل و بعد آن نشان میدهد که باید در آن ماه کدام جزء ها را بخوانید.
مثلا برای شهریور(m=6) محاسبات بصورت 1=5-6 و 3=3*1 ! توجه به اعداد قبل و بعد از 3 نشان میدهد که باید جزء 2 و 3 و 4 را برای شهریور ماه باید خواند.(برای سال 94 این فرمول به 3*(m+7) تبدیل می شود)
2- فرمول جزئی(ماهیانه): برای روزهای هر ماه یکان آن عدد را ضرب در 2 کنید تا صفحه مورد نظر شما برای تلاوت مشخص شود.
مثلا برای 25 مرداد شما باید 5 را ضرب در 2 کنید و نتیجه بگیرید که در این تاریخ باید به سرعت خط نشان تلاوت خود را به صفحه 10 برسانید.

مثال برای 22 مهر: مهر یعنی m=7 پس 7 را از 5(مرداد) کم می کنیم و جواب را ضرب در 3 می کنیم.(6) این نشان میدهد که جزء های5و6و7 مربوط به این ماه است. پس برای روز 20 مهر باید جزء 7 شروع شود و در 22 مهر باید 4 صفحه از این جزء را خواند!

جهت یابی دقیق قبله با خورشید

امروز ساعت 13:57 خورشید دقیقا بالای سر مکه قرار دارد و همه مردم از تمامی نقاط جهان از روی سایه شاخص های عمودی میتوانند با دقت بسیار زیاد جهت قبله را تعیین کنند. ایام 25 تیر و 7 خرداد به عنوان روزی برای بررسی و افزایش دقت در قبله نزد همگان ایامی آشناست.

اما سوال این است آیا در روزهای دیگر این کار امکان پذیر نیست؟ مگر در هر روز نباید خورشید وقتی از شرق به غرب می رود یکبار از جهت قبله عبور کند؟ جواب مثبت است. جداولی موجود است که برای هر شهر تعیین  میکند که در هر روز خورشید در چه ساعتی در راستای قبله قرار خواهد گرفت. نمودار زیر نشان میدهد که این ساعات برای شهرهای مختلف متفاوت است اما همه این اعداد در یک روز (امروز) در ساعت 13:57 با هم تلاقی دارند.

این نمودار برای کل سال در مشهد ترسیم شده است.

نمودارهای شهرهای دیگر مشابه آن هستند. برای شهرهای شمال غربی کشور نمودار کم نوسان تر است اما برای شهرهای جنوب شرق کشور این نمودار نوسان بیشتری خواهد داشت.

فرمول ماهیانه برای ماه تیر برای بدست آوردن روز هفته

دو عدد روز هفته و عدد روز تیرماه امسال با هم به پیمانه 7 مساوی هستند. بنابراین برای تبدیل عدد تیر به روز هفته کافیه اونو به 7 تقسیم کنید تا «باقیمانده» آن روز هفته را برای شما مشخص کند.

مثال 1: برای فردا 15 تیر بر 7 را تقسیم میکنیم. باقیمانده 1 و جواب 1 شنبه است.

مثال 2: برای 25 تیر این عدد را بر 7 تقسیم می کنیم. باقیمانده 4 می شود یعنی 25 تیر 4 شنبه است.

مثال 3: برای 28 تیر 28 بر 7 بخش پذیر و باقیمانده 0 و جواب شنبه است.

نکته 1: برای عدد های کمتر از 7 خود عدد را باقیمانده در نظر بگیرید.(زیرا خارج قسمت صفر می شود)

نکته 2: اگر باقیمانده 6 شود یعنی آن روز جمعه و اگر 0 شود یعنی شنبه است.

در ماه رمضان دقت در اوقات شرعی را جدی بگیرید

متاسفانه صدا و سیما در لحظات ملکوتی سحر از عبارات «30 ثانیه مانده به اذان صبح» و «12 ثانیه مانده به اذان صبح» استفاده میکند. درحالی که ملاک آنها جداولی(که از سایت مرکز تقویم دانشگاه تهران اخذ می شود) است که مقادیر اذان را با دقت یک دقیقه گرد کرده است! یعنی مثلا وقتی در جایی برای مشهد نوشته باشند: اذان صبح  3:28 شاید مقدار دقیق آن 3:27:39 باشد! بنابراین از این نظر شما باید حداقل 30 ثانیه احتیاط کنید. این از نکته اول!

نکته دوم اینکه برای کلان شهرها اوقات شرعی در مناطق مختلف حدود 0.5 تا 1 دقیقه با هم متفاوت است. ملاک اندازه گیری اوقات شرعی برای مشهد جایی نزدیک حرم مطهر است.

حرکت اذان صبح در تابستان و ماه رمضان بصورت خطوط قرمز در شکل زیر است: (خطوط آبی برای انقلاب زمستانی یعنی ابتدای دی است و خطوط سیاه برای اعتدالین یعنی ابتدای فروردین و ابتدای مهر ماه است)

این تصویر به خوبی نشان می دهند که مناطق شرقی و شمالی و مخصوصا شمال شرقی مشهد باید برای اذن صبح احتیاط لازم را بکنند(فاصله بین خط کم رنگ و پر رنگ نیم دقیقه است)

حرکت اذان مغرب در تابستان و ماه رمضان نیز بصورت خطوط قرمز در شکل زیر آمده است: (خطوط آبی برای زمستان و خطوط سیاه برای ابتدای بهار و ابتدای پاییز است)

در این عکس هم مشخص است که مناطق غربی و شمالی و مخصوصا شمال غربی برای اذان مغرب باید احتیاط 1 و یا حتی 1.5 دقیقه ای را داشته باشند.(فاصله بین هر دو خط کم رنگ و هر دو خط پر رنگ 1 دقیقه است و فاصله بین هر خط کم رنگ و خط پر رنگ کنار آن 0.5 دقیقه است) نکته آخر اینکه نماز صبحتان را بر اساس برخی مراجع چند دقیقه بعد از اذان صبح بخوانید.

شهرهای دیگر می توانند شبیه همین خطوط را برای شهر خود ترسیم کنند! کافیست توجه کنند به این که «فاصله افقی» بین خطوط 20 تا 25 کیلومتر است(برای شهر های شمالی ایران 20 کیلومتر و برای شهرهای جنوبی 25 کیلومتر است)

کسانی که مایل هستد برای تهران این عکس ها آماده شود حتما نظر بگذارند تا حداکثر 24 ساعت دیگر آماده شود.