تابع های زکات؛ نمودارها و ضابطه های آنها

زکات به موارد مختلفی تعلق میگیرد که در هر مورد دستور مراجع تقلید مشخص است. در این پست قصد داریم این دستورات را به زبان ریاضی تبدیل کرده و فرمول و نمودار هر تابع را بیان کنیم. با ترتیبی که این جا آمده مفهوم تابع را بهتر می توان درک کرد. 

زکات محصولات کشاورزی (گندم، جو، خرما و کشمش):

زکات گندم و جو و خرما و کشمش، وقتى واجب مى شود که به مقدار نصاب برسند، و نصاب آنها سیصد صاع است، و هر صاعى ششصد و چهارده مثقال و ربع مثقال صیرفى است، که تقریباً «۸۴۷» کیلوگرم مى شود.. حال اگر بصورت دیم آبیاری شود یک دهم و اگر با آب چاه و ماشین آلات آبیاری شود یک بیستم آن را باید زکات بدهند. (آوینی، اندیشه قم، ویکی فقه و کتب توضیح المسائل مراجع)

واضح است که برای این نوع زکات تابع دو ضابطه ای زیر می تواند تعریف شود (اگر دیمه باشد تابع اول و اگر دیمه نباشد تابع دوم ملاک عمل است).

زکات گوسفند:

گوسفند پنج نصاب دارد:

(اوّل) چهل تا است، و زکات آن یک گوسفند است، و تا گوسفند به چهل نرسد زکات ندارد.

(دوم) صد و بیست و یک است، و زکات آن دو گوسفند است.

(سوم) دویست و یک است، و زکات آن سه گوسفند است.

(چهارم) سیصد و یک است، و زکات آن چهار گوسفند است.

(پنجم) چهارصد و بالاتر از آن است، که باید آنها را صدتا صدتا حساب کند و براى هر صد تاى آنها یک گوسفند بدهد، و لازم نیست زکات را از خود گوسفندها بدهد، بلکه اگر گوسفند دیگرى بدهد، یا مطابق قیمت گوسفند پول بدهد، کافیست.(آوینی، اندیشه قم، ویکی فقه و کتب توضیح المسائل مراجع)

بدون هیچ توضیحی می توان این زکات را بصورت تابع زیر فرمول بندی کرد.

زکات طلا:

زکات طلا یک چهلم است به شرط دو نصاب: آنکه از 20 مثقال شرعی (360 نخود) کمتر نباشد (که در آن صورت زکات ندارد) و در آن صورت نیز 4 مثقال 4 مثقال (مثقال شرعی) باید حساب گردد و کمتر از آن زکات ندارد(آوینی، اندیشه قم، ویکی فقه و کتب توضیح المسائل مراجع)

زکات نقره:

زکات نقره نیز مانند طلا یک چهلم است اما نصابهای آن فرق می کند. نصاب اول آن 105 مثقال شرعی و نصاب دومی آن 21 مثقال شرعی است.

زکات گاو:

زکات گاو روشی دارد که آن را از تابع بودن خارج می سازد اما مثال مناسبی برای تابع نبودن نزد دانش آموزان است.یا 30 تا 30 تا جدا کنید یا 40 تا 40 تا، بطوری که باقیمانده آن زیر 10 (ب.م.م. 30 و 40) باشد و برای هر 30 تا گاو یک گوساله دو ساله(گوساله ای که داخل سال دوم شده) و برای هر 40 گاو یک گوساله 3 ساله(گوساله ای که داخل سال سوم شده) باید زکات داد.(برای تعداد بین 40 تا 59 یک گوساله سه ساله کافی است)

مثلا برای 157 باید 5 تا 30 تا جدا کرد و یا 3 تا 40 تا با یکی 30 تا (7 گاو باقی می ماند) یعنی اختیار دارد که یا 5 تا گوساله دو ساله زکات بدهد و یا 3 گوساله سه ساله و یک گوساله دو ساله!

نکته ای که از آن استخراج می شود تساوی 3 گوساله سه ساله با 4 گوساله دو ساله است. شما چه چیزی از آن برداشت می کنید؟ برای درک بهتر این مطلب بهتر است این انیمیشن(که با پاور پوینت طراحی شده است) را دانلود کنید. تصویر زیر قسمتی از آن انیمیشن را نشان می دهد.

زکات شتر:

برای شتر 12 نصاب گفته اند که با کمی مرتب سازی بصورت زیر در می آید:

الف) اگر تعداد شتر به 26 نرسد زکات آن گوسفند است با فرمول  قابل بیان است. دقت شود که x تعداد گاوها است اما مقدار تعداد گوسفندان را مشخص می کند (واحد x و y یکسان نیست)

نصاب اولیه آن 5 شتر است و زکات آن 1 گوسفند است.

ب) 1- اگر تعداد 26 تا 35 شتر باشد زکات آن یک شتر است که داخل سال دوم شده باشد.

     2- اگر تعداد 36 تا 45 شتر باشد زکات آن یک شتر است که داخل سال سوم شده باشد.
     3- اگر تعداد 46 تا 60 شتر باشد زکات آن یک شتر است که داخل سال چهارم شده باشد.

     4- اگر تعداد 61 تا 75 شتر باشد زکات آن یک شتر است که داخل سال پنجم شده باشد.

     5- اگر تعداد 76 تا 90 شتر باشد زکات آن دو شتر است که داخل سال سوم شده باشد.
     6- اگر تعداد 91 تا 120 شتر باشد زکات آن دو شتر است که داخل سال چهارم شده باشد.

ج) از 121 شتر به بالا زکات شتر نیز مشابه زکات گاو است، به ازای هر 40 شتر بایستی یک شتر بدهد که داخل سال سوم شده باشد و به ازای هر 50 شتر یک شتر بدهد که داخل سال چهارم شده باشد بطوری که باقی مانده از 10(ب.م.م. 40 و 50) کمتر باشد.

آیا به نظر شما می شود این نصاب های پیچیده را مرتب تر از این کرد؟

پست های مرتبط:

تابع خمس و تکنیک بسیار ساده برای محاسبه آن